کولر آبی
کولر های آبی که برای خنک کردن هوای داخل ساختمان ها بویژه در مناطق خشک به کار می روند از دو قسمت عمده تشکیل یافته اند:
اجزاء الکتریکی
شامل:
1- کابل چهار رشته و کلید مخصوص
برای ارتباط کلید به کولر از کابل چهار رشته استفاده می شود که سطح مقطع سیم ها نباید کمتر از 1/5 میلی متر مربع باشد.
کلید کولر شامل: یک کلید تک پل برای واتر پمپ، یک کلید تک پل برای الکتروموتور فن و یک کلید تبدیل برای دور کند و تند الکتروموتور می باشد.
2- جعبه اتصال یا ترمینال
جهت ایجاد اتصالات مطمئن و عایق از بدنه فلزی کولر که در داخل اطاقک کولر قرار دارد.
3- خازن اصلاح ضریب قدرت
که بر روی بدنه نصب شده و از نوع روغنی و با ظرفیت 20 الی 25 میکرو فاراد با ولتاژ نامی 400 تا 450 ولت است.
4- الکتروموتور دو دورفن
که معمولا دارای دو دور 1000 و 1500 دور در دقیقه است. الکتروموتور کولرهای خانگی از قسمت های زیر تشکیل شده است: الف- استاتور ب- روتور ج- در پوش و بوش ها د- کلید گریز از مرکز که نقش عمده ای در راه اندازی و تنظیم دور موتور دارد و بر اساس نیروی گریز ار مرکز عمل کرده و ضمن عمل خود سیم پیچ راه انداز را از مدار خارج می کند.
قسمت متحرک این کلید بر روی محور روتور تعبیه شده و صفحه کائوچویی کلید گریز ار مرکز بر روی در پوش موتور نصب شده است.
بر روی قسمت کائوچویی موتور این لغات (com=مشترک) (HI=تند) (LO=کند) دیده می شود.
5- خازن راه انداز
با ظرفیت 130-480 میکروفاراد 110 ولت که در هنگام استارت در مدار بوده و پس از آنکه روتور به 75 درصد سرعت نامی خود رسید.
کلید گریز از مرکز خازن راه انداز و سیم پیچ کمکی را از مدار خارج می سازد.
6- پمپ آب (واتر پمپ)
آب را از تشتک تا حدود دو متر ارتفاع پمپاژ کرده و به سه راهی آب و ناودانی ها در بالای اطاقک کولر می رساند.
اجزاء مکانیکی
1– بدنه کولر
2– سه راهی آب (آب پخش کن)
3– ناودان ها
4– فن (پروانه و محور فن یا توربین)
5– شناور (فلوتر)
6– کانال داخلی و خارجی
7– پولی ها (فلکه ها) و تسمه پروانه
8– یاتاقان
سرویس و نگهداری کولر آبی
1– هنگام نصب کولر، محلی را انتخاب کنید که ایجاد لرزش و صدا ننماید مثل روی ستون ها و نزدیک دیوار ها
2– برای زیر کولر از چهار پایه ای به ارتفاع 30 سانتی متر استفاده کنید.
برای جلوگیری از فرو رفتن پایه ها در آسفالت و غیره از صفحات فلزی به اضلاع 10 در 10 استفاده کنید.
3– کولر را در نزدیکی لوله دودکش و هواکش آشچزخانه و لوله چاه فاضلاب قرار ندهید.
4– به منظور جلوگیری از لرزش در محل اتصال کولر به کانال ها باید برزنت استفاده شود.
5– هنگام راه اندازی کولر در ابتدای فصل گرما به نکات زیر توجه کنید:
دیواره های کولر را جدا کنید و در صورت نیاز پوشال ها را تعویض کنید (معمولا هر دو سال یک بار).
ضمنا پوشال ها باید به گونه ای توسط توری های سیمی محکم به در پوش ها بسته شوند که آب از آنها بر روی فن و یا تسمه و پمپ و موتور نریزد.
کف کولر را شست و شو داده و در صورت زنگ زدگی، سوراخ شدن آن را ترمیم کنید.
البته بهتر است در پایان فصل گرما و از کار انداختن کولر محل های زنگ زدن را ضد زنگ زده و رنگ کاری نماییم.
یاتاقان های توربین و جا روغنی های روی موتور را روغن کاری کنید و با دست هر دو فلکه را بچرخانید تا مطمئن شوید که مانعی در حرکت ها موجود نیست.
تسمه و فلکه های (پولی) موتور و توربین باید در یک امتداد باشند تا موجب لنگی و ساییدگی تسمه و لرزش نشود. در صورت ساییدگی و بریدگی تسمه آن را تعویض کنید.
معمولا پمپ های آب احتیاج به روغنکاری ندارند ولی آن ها را از جای خود خارج کرده و رسوب اطراف پروانه ها را تمیز کنید همچین صاف آن را تمیز کرده و در جای خود قرار دهید.
با پر کردن تشتک تحتانی از آب و روشن نمودن واتر پمپ اطمینان حاصل نمایید که مسیر آب در شیلنگ و سه راهه و آب پخش کن ها باز است.
ناودان های پخش کننده مستقر در درپوش را تمیز کرده تا منافذ آن ها باز شود.
شناور را طوری تنظیم نمایید که آبی از تشتک یا دریچه اطمینان سرازیر نشود.
هنگام روشن کردن کولر ابتدا به مدت ده دقیقه واتر پمپ را روشن کرده تا پوشال ها خیس شوند.
و قبل از روشن کردن موتور اصلی کولر برای اولین بار پارچه بزرگی را خیس نموده جلوی دریچه ها گرفته تا ذرات زنگ و گرد خاک را به خود گرفته و محیط را کثیف نکند.
در پایان فصل گرما آب تشتک را خالی کرده و روی کولر را با برزنت بپوشانید و شیر فلکه آب را بسته و حتی الامکان و حتی الامکان لوله های رابط قطع نمایید.
عیب یابی و تعمیر کولر آبی
عیب 1– با زدن کلیدها، الکتروموتور دو دور و پمپ آب روشن نمی شوند.
علت 1– فیوز قطع است و یا خراب شده.
رفع عیب 1– ورود و خروج فاز به فیوز را به توسط فاز متر بررسی نمایید. اگر به فیوز فاز می رسد اما با حرکت اهرم آن فاز خارج نمی شود، فیوز خراب شده است آن را با فیوزی هم آمپر خودش تعویض نمایید.
عیب 2– با زدن کلیدها الکتروموتور و پمپ آب روشن نمی شود.
علت 2– در فاز یا نول اصلی (سیم رابط) مشکلی بوجود آمده.
رفع عیب 2– اگر در مبدا درون کلید برق وجود دارد، فیوز هم سالم است اما به ترمینال کولر برق 220 ولت نمی رس، بطور قطع سیم (کابل) رابط دچار اشکال شده است. آن را تعویض نمایید.
عیب 3– موتور کار می کند اما باد کولر خنک نیست.
علت 3– در کف تشتک آبی وجود ندارد.
رفع عیب 3– عدم وجود آب یا کافی نبودن آن می تواند به سوراخ شدن تشتک کولر – نشتنمودن آب از شیر اطمینان – تنظیم نبودن فلوتر (شناور) مربوط باشد.
عیب 4– موتور کار می کند اما باد کولر خنک نیست.
علت 4– واتر پمپ عمل نمی کند یا شیلنگ رابط پاره شده.
رفع عیب 4– به کنار کولر بروید و به پوشال ها دقت نمایید. اگر صدای ریزش آب به گوش نرسید و همچنین قطرات آب جاری روی پوشال ها رویت نشد، مطمئن باشید در سستم پمپاژ آب مشکلی بوجود آمده.
این عیب می تواند به خود واتر پمپ و یا پارگی شیلنگ مربوط باشد.
دریچه ها را باز نمایید تا مورد معیوب را دقیقا شناسایی کنید. خرابی واتر پمپ می تواند هر زگرد پروانه و یا نیم سوز شدن موتور مربوط باشد البته گاها دیده می شود که واتر پمپ کاملا سالم است اما در سیستم برق رسانی به آن مشکل بوجود آمده قبل از آن که واتر پمپ را سوخته تلقی کنید.
سیم های رابطش را جدا نموده و توسط دو سیم دیگر به آن برق 220 ولت برسانید.
اگر عمل نکرد و پروانه هم گریپاژ نیست پس واتر پمپ سوخته است در صورت پاره شدن شیلنگ نیز آن را تعویض نمایید.
عیب 5– موتور کار می کند اما باد کولر خنک نیست.
علت 5– سوراخ ناودان ها مسدود شده.
رفع عیب 5– دریچه ها را از کولر جدا نموده و در صورت امکان پوشال ها را نیز جدا نمایید سپس سوراخ های موجود روی ناودان ها را با جوهر نمک و برش بشوئید تا جرم روی حفره ها کاملا پاک شود.
سپس ناودان ها را با آب کافی بشوئید تا بوی جوهر نمک کاملا رفع گردد، سپس پوشال ها و شبکه های توری را ببندید و مطمئن باشید به تهویه مناسبی دست خواهید یافت.
عیب 6– واتر پمپ والکتروموتور دو دور در حال کارند اما خنک کنندگی کولر، کیفیت چندانی ندارد.
علت 6– تسمه تنظیم نیست.
رفع عیب 6– برای تنظیم تسمه باید پیچ های پایه الکتروموتور را شل کرد و پایه را طوری جابجا کرد که تسمه نه شل باشد که روی پولی ها کمانه کند و نه آنقدر سفت باشد که محور را تحت تنش قرار داده و یاتاقان ها را خراب کند و یا سبب سوختگی موتور گردد.
بهترین حالت رگلاژ تسمه آن است که اگر تسمه را نزدیک پولی کوچک توسط دو انشگت به هم نزدیک کنیم به اندازه یک بند انگشت با هم فاصله داشته باشند.
یا اینکه اگر موتور را خاموش نمودیم سریع فن توقف نکند بلکه حدود 5 الی 6 دور بزند سپس بایستد.
برای تعویض تسمه ضخامت و طول تسمه را باید جزء مشخصات آن در نظر داشته باشید.
عیب 7– واتر پمپ والکتروموتور در حال کارند اما خنک کنندگی کولر کیفیت چندانی ندارد.
علت 7– پارچه برزنتی لرزه گیر پاره است.
رفع عیب 7– پارچه برزنتی را بررسی نمایید و اگر در آب پارگی مشاهده و قابل تعمیر نیست، آن را تعویض نمایید.
عیب 8– واترپمپ و الکتروموتور کار می کنند اما خنک کنندگی کولر کم است.
علت 8– موتور فن نیم سوز است.
رفع عیب 8– توسط یک آمپر متر، جریان موتور فن را اندازه گیری نموده و با جریان ثبت شده بر روی آن مطابقت دهید.
اگر جریان اندازه گیری شده چند برابر جریان نامی موتور بوده و بدنه استاتور سریع داغ می شود موتور نیم سوز است.
عیب 9– واتر پمپ والکتروموتور در حال کارند اما کیفیت خنک کنندگی کم است.
علت 9– مقدار پوشال ها کم است و هوا آزادانه وارد کولر می شود.
رفع عیب 9– اگر پوشال ها را تعویض نموده اید، در جایگذاری پوشال های جدید دقت به عمل نیامده سعی شود جاگذاری پوشال ها یکدست باشد و پوشال ها همه سطح در پوش ها را اشغال نماید زیرا اگر قسمتی بدون پوشال باشد هوای گرم خارج کولر ازآن قسمت مکیده شده و به محیط ساختمان راه یافته و تهویه هوا را مختل می سازد.
عیب 10– موتور فن کار نمی کند (واتر پمپ کار می کند).
علت 10– به موتور فن برق نمی رسد.
رفع عیب 10– ممکن است فاز مربوط به موتور در کلید مخصوص کولر قطع شده و یا موردی مشابه در مورد نول صورت گرفته باشد، اگر مشکل از پارگی و یا قطع شدگی فاز یا نول است، نقطه پاره شده را ترمیم نمایید.
عیب 11– موتور فن کار نمی کند.
علت 11– بازدن کلید بین کنتاکت های HI و COM (روی تخته فیبری موتور) برق 220 ولت وجود دارد اما راه نمی افتد.
رفع عیب 11– به عیب یابی موتور های آسنکرون مراجعه کنید.
عیب 12– موتور صدا هوم می دهد. اما به راه نمی افتد.
رفع عیب 12– برای اطلاع بیشتر به عیب یابی موتور ها مراجعه نمایید. اما بطور مختصر می توان گفت: سیم پیچ راه انداز سوخته است- سیم بندی راه انداز به کلید گریز از مرکز وصل نشده است.
پس از خاموش کردن کولر کلید گریز از مرکز به حالت عادی خود باز نگشته است.
تسمه بیش از حد سفت شده است.
پولی ها در یک امتداد نیستند.
سیم بندی دور تند نیم سوز شده است.
اگر موتورفن 3/4 اسب است، احتمال دارد خازن راه انداز آن سوخته باشد.
عیب 13– فقط یکی از دورهای موتور فن کار می کند.
علت 13– سیم مربوط به دور دوم از صفحه کلید موتور قطع شده.
رفع عیب 13– ابتدا برق کولر را قطع نمایید. سپس سیم های متصله به موتور را از آن جدا نموده و با اهم متر هر سیم پیچ به کلید موتور را بررسی نمایید.
به احتمال زیاد یکی از سر سیم های HI و یا LOW از صفحه کائوچویی جدا شده است که می بایست سیم مربوطه را لحیم نمایید.
اگر پارگی در درون استاتور باشد، کار قدری مشکل می شود و بهتر است در صورت عدم تخصص کافی به سیم پیچ های استاتور دست نزنید و از تعمیر کار مجرب کمک بگیرید.
عیب 14– فقط یکی از دورهای موتور فن کار می کند.
علت 14– یکی از سر سیم های رابط بین کلید تبدیل و پایه های LOW و یا HI در مسیر قطع شده است.
رفع عیب 14– برای آن که مطمئن شویم سیم های رابط بین تبدیل و موتور سالم اند بهتر است دو خروجی را داخل کلید تبدیل به یکدیگر متصل نموده و دو سیم متصل به پایه های LOW و HI را از اتصالات تخته کلید موتور جدا نموده و اهم متر را به آن ها متصل می کنیم.
اگر دو سیم رابط سالم بوده و در مسیر دچار پارگی نشده باشند عقربه منحرف شده و مقداری اهم که در واقع اهم سیم های رابط است را نشان می دهد و اگر عقربه منحرف نشده، سیم ها دچار پارگی شده اند و چون کابل چهار سیمه است باید کابل اصلی تعویض شود.
عیب 15– فقط یکی از دور های موتور کار می کند.
علت 15– کلید گریز از مرکز عمل نمی کند.
رفع عیب 15– در موتور کولر همیشه در لحظه اول سیم پیچ های استارت و دور تند در مدارند و به محض رسیدن سرعت موتور به 75 درصد سرعت نامی کلید عمل نموده و استارت را از مدار خارج می کند و با خارج شدن استارت دور تند در مدار مانده و موتور سرعت می گیرد.
سپس می توان با تغییر دادن وضعیت تبدیل از دور کند موتور استفاده نمود و اگر کلید گریز از مرکز عمل نکند و سیم پیچ کمکی در مدار باقی بماند.
موتور سرعت چندانی نداشته و ضمن بگوش رسیدن صدای خشن از موتور، داغ هم می شود.
مشکل کلید گریز ار مرکز معمولا شکستن صفحه فیبری و یا اکسیدن شدن فنر ها است که می بایست روتور را از استاتور جدا نموده و پس از سرویس محرک کلید، یقینا موتور به کار نرمال خود ادامه می دهد.
عیب 16– فقط یکی از دور های موتور کار می کند.
علت 16– کلید تبدیل خراب است.
رفع عیب 16– به علت بالا بودن جریان مصرفی در کولر گاها کنتاکت ها درون کلید تبدیل به یک دیگر جوش می خورند.
قاب کلید تبدیل را باز نموده، و با اهم متر ( در حالی که فیوز اصلی کولر قطع است) از حرکت اهرم کلید بین کنتاکت مشترک با دو خروجی اطمینان حاصل کنید.
اگر در کنتاکت ها جوش خوردگی دیده شود، آن ها را از یکدیگر جدا نموده و پس از سمباده کشی کلید را مجددا در مدار قرار می دهیم.
اگر همچنان عملکرد مثبتی نداشت آن را تعویض می کنیم.
عیب 17– با روشن نمودن کولر، موتور به راه نمی افتد اما اگر پولی با دست چرخانده شود موتور به کار خواهد افتاد.
رفع عیب 17– از آن جا که این عیب مشابه عیب 12 است به رفع عیب 12 مراجعه نمایید.
عیب 18– صدای کولر در حال کار زیاد است.
علت 18– پولی ها یا یکی از پولی ها شل شده است.
رفع عیب 18– در پوش سمت پولی ها را از بدنه جدا نموده و اتصال آن ها به محور را کنترل نمایید. در صورت لزوم، پولی ها را محکم بر روی محور فن ببندید.
عیب 19– صدای کولر در حال کار زیاد است.
علت 19– یاتاقان ها گشاد شده اند.
رفع عیب 19– در پوش های دو طرف فن را باز نموده و محور را بصورت شعاعی (عمودی) حرکت دهید.
اگر محور حرکت عمودی داشت، نیاز است بوش ها را تعویض نمایید.
البته در بعضی موارد یاتاقان ها (بوش ها) سالم اند اما به سبب شل شدن بست یاتاقان این عیب بروز می کند.
عیب 20– صدای کولر در حال کار زیاد است.
علت 20– محور فن تاب برداشته است.
رفع عیب 20– اگر محور فن تاب داشته باشد، در حال گردش لنگر انداخته و علاوه بر تولید صدای زیاد، سبب خرابی یاتاقان نیز می گردد.
رفع این عیب نیاز به تجربه و مهارت خاصی دارد و از جمله مهارت های تراشکاران محسوب می شود.
عیب 21– صدای کولر در حال کار زیاد است.
علت 21– صدا از موتور فن است.
رفع عیب 21– صدای خشن موتور فن می تواند از درگیر شدن پروانه خنک کننده با درپوش به سبب خرابی یاتاقان و تاب داشتن محور فن ناشی گردد.
موارد فوق را بررسی نمایید و قطعه معیوب را شناسایی و عیب را برطرف نمایید.
عیب 22– صدای کولر در حال کار زیاد است.
علت 22– تسمه خراب است.
رفع عیب 22– خراش های روی تسمه موجب صدای خشن کولر در حال کار می شود اگر تسمه معیوب است با ازائه آن به فروشگاه قطعات کولر، تسمه ای با سایز خودش را تهیه نمایید.
عیب 23– موتور فن مرتب خاموش و بصورت خودکار روشن می شود.
رفع عیب 23– روشن و خاموش شدن مرتب موتور نشانگر وجود آورد سر راه سیم مشترک موتور و یا داخل آن (موتور) می باشد.
در بعضی از لوازم الکتریکی مثل چرخ گوشت ها جهت حفاظت موتور در برابر جریان اضافه بار و یا اتصال کوتاه در داخل موتور از محافظ استفاده می شود.
این محافظ گاها فیوز شیشه ای است که جریان نامی آن متناسب با جریان دستگاه انتخاب می گردد و در موارد دیگر ار اورلود به عنوان محافظ استفاده می شود.
با عبور از جریان بیش از حد از وسیله و بوجود آمدن گرمای زیاد اورلود بطور خودکار عمل کرده و جریان قطع می کند و با سر شدن مجدد وسیله (موتور) جریان برقرار و موتور به حرکت در می آید.
عوامل تحریک کننده اورولد در کولر عبارتند از: نیم سوز بودن موتور
خارج نشدن سیم پیچ استارت از مدار (عمل نکردن کلید گریز از مرکز)
سفت بودن تسمه
گریپاژ بودن یاتاقان ها
بسته بودن دریچه هوای کولر و در نتیجه آن تراکم هوای داخل که گردن فن را مشکل می سازد.
در یک امتداد نبودن پولی ها کلیه موارد مذکور می بایست مورد به مورد بررسی گردد تا مشکل اصلی شناسایی و عیب بر طرف شود.
عیب 24– آب کولر سر ریز می شود.
رفع عیب 24– این مشکل می تواند به تنظیم نبودن فلوتر مربوط باشد. همچنین سوراخ شدن گوی پلاستیکی شناور سبب می شود گوی پر از آب شود و به ته آب تشتک رود، در نتیجه آب بیش از حد وارد کولر شده و سر ریز می کند در این صورت می بایست شناور تعویض شود.
